गोदादेव्यै नमः
श्रीमते रामानुजाय नमः

तिरुप्पावै  दिव्यप्रबन्ध
(मूल)

नीलातुङ्गस्तनगिरितटीसुप्तमुद्बोध्य कृष्णं
पाराथ्र्यं स्वं श्रुतिशतशिरस्सिद्धमध्यापयन्ती ।
स्वोच्छिष्टायां स्रजि निगलितं या बलात्कृत्य भुङ्त्ते
गोदा तस्यै नम इदमिदं भूय एवास्तु भूयः ।।

अन्नवयल् पुदवै यण्डाल अरङ्गर्कु
पन्नु तिरुप्पावै पले पदियम्
इन्नि शै याल् पाडि क्कोडुत्तल् नर्पामालै पूमालै–
शूडिक्कोडुत्तालै च्वोल्लु ।।

शूडि क्कोडुत्त शुडर्कोडिये तोल् पावै
पाडि यरुलबल्ल पल्वलैयाय्
नाडिनीवेङ्ग डवर्कु एन्नै विदि येन्र इम्मात्तम्
नाम्कडवा वण्णमे नल्गु ।।

मार्गडि तिङ्गल् मदिनिरैन्द नन्नालाल्
 निराड प्पोदुवीर पोदुमिनो नेरिषैयीर †
 शीर्मल्गुं आयप्पाडि  शेल्व च्चिरुमीर्गाल् †
 कूर्वेल कोडुन्दोषिलन् नन्दगोपन् कुमरन्
 एरान्र्दकण्णि यशोदै ञ्यिलम् शिङ्गम्
 कार्मेनि च्चेङ्कण् कदिर्मदियम्पोल् मुगत्तान्
 नारायणने नमक्के परै तरुवान्
पारोर् पुुहल् प्पडिन्देलो रेम्बावाय् ।। १ ।।

वैयत्तु वाषवीर्गाल् नामुम् नम्पावैक्कु
शेय्युम् किरिशैगल् केलीरो 
पार्कडलुल् पैयत्तुयिन्न परमनडि पाडि
नेय्युण्णोम् पालुण्णोम् नाट्काले नीराडि
मैयिट्टेषुदोेम् मलरिट्टु नाम् मुडियोम्
शय्यादन शेय्योम् तीक्कुरलै चेन्।्रोदोम्
ऐयमुम् पिच्चैयुम् आन्दनैयुम् कै क्काट्टि
उø्युमारेण्णि उगन्देलो रेम्बावाय् ।। २ ।।

श्रीवेङ्कटेश मन्दिर देवस्थानको आयोजनामा श्रीब्रत—धनुर्मास महोत्सवको सु—अवसरमा श्रीवैष्णव सम्प्रदाय मर्मज्ञ युवा विद्वान श्रीरामानुज नेपाल ज्यूद्वारा तिरुप्पावै दिव्यप्रबन्धको सुमधुर  कथा प्रवचन भइरहेको छ ।
समय
दिउसो १२ देखि

जय श्रीमत्रारायण
श्रीवेंकटेश भगवानको जय
सधैंको महिना झैं यो मंसीर महिनामा पनि  श्रीभगवानको  तिरुमज्जन भव्य रुपमा मनाउन गैरहेका छौं । यो पोष्ट गर्दै गरेको समयमा श्रीभगवानको आरती चलिरहेको छ ।

श्री भगवान्को मन्दिरको पुनरनिर्माण चलिरहेकाले अहिले भगवान वालालयमा हुनुहुन्छ । तसर्थ श्रीभगवानको नित्य रुपमा हवन पनि हुने गरेको छ ।

श्रीसुर्दशन भगवानको अनुष्ठान

श्रीसुर्दशन भगवानको अनुष्ठान
आज श्री सुदर्शन भगवानको अनुष्ठान भैरहेको जानकारी गराइन्छ । श्री सुदर्शन भगवानको अनुष्ठान विशेष गरेर अभिष्ट फल प्राप्तीको लागि गरिन्छ । रोग विशेष तथा अनिष्ट ग्रहको शान्ति सबै यसैवाट निवारण हुन्छ । तथापि श्रीवेंकटेश भगवानको कृपा हामी सवैले प्राप्त गरीरहेकै छौं । र श्री भगवान्ले सवै भक्तहरूको पुकार सुन्नु नै हुनेछ ।

अथ भगवन्निर्हेतुकविषयीकारप्रकरणम् ।

स्वदोषानुसंधानं भयहेतुः भगवदगुणानुसन्धानमभयहेतुः ।।३८९।।
अथ स्वदोषानुसंधानं भयहेतुः भगवद्गुणानुसंधानमभयहेतुरित्यारभ्य निवत्र्यज्ञानं भयहेतुः निवर्तकज्ञानमभयहेतुरित्यंतं तस्याधिकारिणोऽनादिकालार्जितकर्मविनाशकारणस्य अद्वेषादिप्राप्तिपर्यंतं मध्यस्थफलानां प्रधानहेतोर्भगवन्निर्हेतुककृपाया वैभव उच्यते ।
संसारिणां दोषः स्वदोष इत्यनुसंधानमारभ्य प्रसक्तानुप्रसक्ततया आगतार्थविशेषाणां प्रतिपादनानंतरं पूर्वस्वदोषस्येत्यादिवाक्येऽस्यानवरतकर्तव्यतयोक्तस्वदोषमगवद्भागवत–गुणानुसंधानेषु भागवतगुणानुसंधानस्य प्रतिपाद्यांशस्यानुपयुक्तत्वात्तद्विहाय तदुपयुक्तस्वदोष– भगवद्गुणानुसंधाने अंगीकृत्य तयोद्र्वयोरपि प्रयोजनमेतदित्याह– स्वदोषानुसंधानमित्यादिना ।
अनात्मगुणादयस्तन्मूलत्वेनानादिकालमारभ्य सारतयास्थिता अविद्यादयश्च दोषः, एतदनुसंधानमेतेन हेतुना पुनः संसरणागतौ किंकर्तव्यमिति भयस्य हेतुः । भगवद्गुणा नाम–एतद्दोषंदृष्ट्वाüपरित्यज्यांगीकृत्यैतं क्षत्वाद्रमुमात्मानं चरणौ प्रापयितुमुपयुक्ता–स्तस्य दयाक्षात्यादयः, एतदनुसंधानम्– अनादिकालं संसरणहेतुस्वदोषबलदर्शनेन चैवं भवति चेत् किं कर्तव्यमिति जायमानस्य भयस्य निवृत्तिहेतुरित्यर्थः ।

अब सूत्र नं ३७३ तिर मा ‘स्वदोषनुसन्धान’ भन्ने स्थानबाट सुरु गरी ‘निवत्र्यज्ञान भयको कारण र निवर्तकज्ञान अभयको कारण’ भन्ने ठाउँसम्म यस अधिकारीका अनादिकालदेखि आर्जित कर्मका बारेमा बताइयो । विनाशका कारण अद्वेष प्रभृति प्राप्तिसम्म सम्पूर्ण फलको प्रधान कारण भगवान्को निर्हेतुक कृपावैभव नै हो भनियो ।
संसारीहरुका दोषलाई आफ्नो दोष मान्नु भन्ने स्थानसम्म आएका अर्थ विशेषको प्रतिपादन गरी ‘त्यस स्वदोष’ इत्यादि वाक्यबाट यसको निरन्तर कर्तव्यका कारण उक्त स्वदोष र भगवद्भागवद् गुणानुसन्धानमा भगवत्गुण अनुसन्धान प्रतिपाद्य अंशको उपयुक्त नभएर त्यसलाई छाडी उपयुक्त स्वदोष र भगवद्गुण अनुसन्धान यी दुवैको प्रयोजन हो भन्दै ‘स्वदोष...’ इत्यादि ः
स्वदोष अनुसन्धान भयको कारण र भगवद्गुणनुसन्धान अभयको कारण हुन्छ ।।३८९।।
स्वदोष भनेको अनात्म गुण, अनात्मगुणको कारण भएको अनादिकालको मुख्यसारको कारण भई रहेका अविद्या आदि दोषहरु हुन् । यसको अनुसन्धानका कारण पुनः संसारमा आइयो भने के गर्ने र यस्ता दोष झन् अनुवर्तन (गरिन) थालियो र स्वरूपनाश हुन थाल्यो भने के गर्ने भन्ने कुरो भयको कारण हुन्छ ।
भगवद्गुण भनेको त्यस्ता अनादि दोष देखेर पनि त्यस्तालाई उपेक्षा नगरीकन अगीङ्कार गरी क्षमा दिएर यस आत्मालाई चरणाविन्दमा मिलाउन चाहने उपयुक्त भगवान्को दयारक्षा इत्यादि गुण छन् भनिएको हो ।

दुरंतस्यानादेरपरिहरणीयस्य महतो
निहीनाचारोहं नृपशुरशुभस्यास्पदमपि ।
दयासिंधो बंधो निरवधिकत्वात्सल्यजलधे
तव स्मारं स्मारं गुणगणमितीच्छामि गतभीः ।।

इत्युक्तं हि । एवमत्र भयाभयहेतवः सकलदोषाः सकलगुणाश्चोक्ताः, तथापि हानिहेतुः कर्म प्राप्तिहेतुः कृपेति कर्मफलवत् कृपाफलं चानुभाव्यमेवेतिच कर्मकृपे हानिप्राप्त्योर्हेतुत्वेनोक्त्वा भयहेतुः कर्माभयहेतुः कारूण्यमिति निगमनं कृतं, एतेषु सर्वेष्वस्य संसारमोक्षयोः प्रधानहेतुत्वात्तयोरेतावुभावप्यनुगच्छंतोüन्ये यत्रैतौ वर्तेते तत्र सर्वे स्वत एवागच्छंति ।
स्वस्य दोषानुसंधानं भयहेतुर्भवेत्सदा ।
हरेर्गुणानुसंधानं भयाभावस्य कारणम् ।।३८९।।

यसको अनुसन्धान गर्दा अनादिकालदेखि संसारका कारण भएको स्वदोष बल देखी आफै यस्तै भयो भने के गर्ने होला भन्ने भयनिवृत्तिको कारण हुन्छ । आलवंदारस्वामी भन्नुहुन्छ– अन्तरहित अनादि अपरिहार्य महत् अशुभको घर क्षुद्र आचार गर्ने म अशुभ हँु हे दया बन्धु ! हे निरवधिकवासल्य जलधे ! हजुरका गुणगान स्मरण गरी निर्भीक भएर कैंकर्य गर्न चाहन्छु ।
यसरी भय र अभयका कारण भएको सम्पूर्ण दोषका कारण चेतन र गुणको खानी प्रभुलाई मानिएको छ । चेतनका लागि हानिको कारण कर्मदोष हुन्छ भने परमात्माको गुण फलको कारण हुन्छ, यसैलाई नै भगवद् कृपा भनिन्छ । कर्मफल जस्तै कृपाफल पनि अवश्य अनुभवयोग्य छ । कर्म र कृपालाई नै हानि र फलको कारण मानेर भयका कारण कर्म र अभयका कारण कारुण्य हुन्छ भनी विवेचना गरियो । यसरी चेतनमा संसार र मोक्षको प्रधान कारण कर्म र कृपा हो । चेतनामा यी दुवै छन्, यी दुवै जहाँ छन् अरू सबै आफै आउँछन् । कर्म शब्द बन्धनका कारण चुप छन् भने कृपा शब्दचाहिँ मुक्तिको कारण भएकाले व्यापक छ ।



जय श्रीमन्नारायण अन्नकुट महोत्सव

अन्नकुट उत्सव यही कात्तिक २७ गते श्रीवेंकटेश मन्दिर (देवस्थान) गौशाला बत्तिसपुतली काठमाण्डौं ९ मा समाप्त भएको छ ।
यस उत्सवमा अत्याधिक भक्तहरूको उपस्थिति थियो । उत्सवमा विभिन्न स्थानबाट स्वामीजीहरूको उपस्थिति रहेको थियो ।
अन्नकुट महोत्सवको वारेमा विभिन्न विद्वान स्वामीजीहरूले प्रवचन गर्नु भएको थियो । कार्यक्रमको सञ्चालन गोविन्द अधिकारीले गरेका थिए । कार्यक्रमको सुरुवातमा ‘विष्णुसहस्रनाम स्तोत्र’ पारायण गरिएको थियो । र सो पारायणको अगुवाई युवा विद्वान रामानुज नेपालले गर्नु भएको थियो । श्री श्री  श्री १००८ श्रीमन्नारायण चिन्नजीयर स्वामीजीको तिरु नक्षत्र उत्सव पनि त्यसै अवसरमा मनाइएको थियो । सो अवसरमा श्री स्वामीजीको वारेमा तथा ‘तिरु’  नक्षत्र उत्सवको वारेमा खोपासीबाट आउनु भएका यतिराज स्वामीजीले प्रकास पार्नु भएको थियो ।
यसैगरि श्री१००८ स्वामीपद्मधराचार्य ज्यूले श्रीस्वामीजीको चित्रपटमा सम्पूर्ण भक्तभागवतहरूको प्रतिनिधीको रुपमा पुजा आराधना गर्नु भएको थियो ।
कार्यक्रमको अन्त्यमा युवा विद्वान श्री रामानुज नेपाल ज्यूले अन्नकुट महोत्सवको महत्वको वारेमा प्रकास पार्नु भएको थियो । र त्यसको लगत्तै श्रीभगवानलाई यथासक्ति विभिन्न परिकारहरू पनि भोगलगाइएको थियो । र भक्त भागवतरूले सो  दिव्य अन्नकुटको दर्शन गरेका थिए ।
विकास तरंगीणिको उपहार कार्यक्रमको नतिजा पनि हिजो नै गरीएको थियो । सो कार्यक्रमपछि करिब १५०० जति भक्तभागवतहरूले अन्नकुटको तदियाराधना गर्नु भएको थियो । 

भज यतिराजं भज यतिराजं भज यतिराजं भवभीरो

भज यतिराजं भज यतिराजं भज यतिराजं भवभीरो ।। भज...
 श्रीर¨ेशजयाश्रय केतुः श्रितजन संरक्षण जीवातुः।
 भवभय जलधेरेष हि सेतुः पद्मानेतुः प्रणतौ हेतुः ।।१।। भज...
आदौ जगदाधारः शेषस्तदनु सुमित्रानन्दनवेषः ।
तदुपरिधृतहल मुसल विशेषः तदनन्तरमभवद् गुरुरेषः ।। भज...
भुंक्ते वैषयिकं सुखमन्यः प्रचकास्त्ये वानश्नन्न्यः ।
 इति यस्तŒवं प्राहवदान्यस्तस्मादधिकः को नु वदान्यः ।। भज...
नष्टे नयने कस्यालोकश्चित्तेमत्ते कस्य विवेकः ।
क्षीणे पुण्ये कस्सुरलोकः कामे धूते कस्तव शोकः।।४।। भज...
 निशि वनितासुखनिद्रालोलः प्रातः परदूषणपटुशीलः ।
 अन्तर्याति निजायुष्कालः किं जानाति नरः पशुलीलः।। भज...
केचिद् लीला लालसगतयः केचिद्बाला लालितरतयः ।
केचिद्दोलायितहतमतयः केऽपि न सत्यर्चित यतिपतयः।। भज...
 यावानबलो जरया देहस्तावान्प्रबलो विषये मोहः ।
 वचसि विरक्तिः श्रुति परिवाहो मनसि हितस्त्वपरोऽपि विवाहः।।भज...
कलुष निकायं ललनाकायं पश्यन्मुह्यसि सायं सायम् ।
जहि जहि हेयं तद्व्यवसायं स्मर निरपायं चरमोपायम् ।। भज...
  रात्रिन्दिवमपि भिक्षाचर्या कलहायैवा गच्छति भार्या ।
 मध्ये बान्धव सेवाकार्या कथय कदा तव देवसपर्या ।। भज...
अन्धं नयनं भूमौ शयनं मन्दं वचनं मलिनं वदनम् ।
तस्मिन्काले गोप्तुं सदनं वाञ्छसि दत्त तनूजानयनम् ।।१०।। भज...
 तालच्छदकृत कुब्जकुटीरः प्रतिगृहसन्ध्या कवलाहारः ।
 विविधपटच्चर भारक्रूरस्सोपि विधातृ समाहङ्कार ।। भज..
मन्त्रद्रव्य विशुद्धोयागः सर्वारम्भ विरागस्त्यागः ।
कर्तुंं शक्यो न कलौयोगः किन्तु यतीशगुणामृत भोगः ।। भज...
 उपरि महोपलवर्षासारो मार्गे कण्टक कर्दमपूरः ।
 कक्षे भारश्शिरसि किशोरः सुखयति घोरः कं संसार ।। भज..
भजसि वृथा विषयेषु दुराशां विविधविचित्र मनोरथ पाशाम् ।
कियदपि लभसे न हि तत्रैकं किन्तु व्रजसि महान्तं शोकम् ।।भज...
कश्चन लोके करपुट पात्रः पातुं सुतमाश्रित मठसत्रः ।
तस्मिन्वृद्धे तं सकलत्रः शपति हि रण्डासुत इति पुत्रः।।१५।। भज....
मनुजपतिं वा दिगधिपतिं वा जलजभवं वा जगदधिकं वा ।
ममताहंकृतिमलिनो लोको निन्दति निन्दति निन्दत्येव ।। भज...
पापहतो वा पुण्ययुतो वा सुरनर तिर्यग्जाति भवो वा ।
रामानुजपद तीर्थान्मुक्तिं विन्दति विन्दति विन्दत्येव ।। भज...
गुणगुणिनोर्भेदः किल नित्यः चिदचिद द्वयपर भेदस्सत्य ।
तद् द्वयदेहो हरिरिति तŒवं पश्य विशिष्टाद्वैतं तŒवम् ।। भज...
यतिपति पदजल कणिकासेक यश्चतुरक्षरपद्मविवेकः ।
यस्य तु सालनगर्यवलोक स्तस्य पदेन हतो यमलोकः ।। भज...
चिन्तय सर्वं चिदचिद्रूपं तनुरिति यस्य हरेरनुरूपम् ।
कस्मात्तस्मिन्कलयसि कोपं पश्चाद्भजसि दुरापं तापम् ।।२०।। भज...
यश्चतुरक्षर मन्त्र रहस्यं वेद तमेव वृणीहि सदस्यम् ।
तत् चरणद्वय दास्यमुपास्यं तद् विपरीतं मतमपहास्यम् ।। भज...
वैष्णवकुलगुण दूषणचिन्तां मा कुरु निजकुल शीला हन्ताम् ।
यतिपतिरेव हि गुरुरेतेषामिति जानीहि महŒवं तेषाम् ।। भज..
विद्यानिपुणा वयमित्यन्ये हृद्याधनिनो वयमित्यन्ये ।
सत्कुलजातावयमित्येन्ये तेषु कलिं परिपूर्णं मन्ये ।। भज...
यमकिङ्करकरमूले शूले पतदभियाति हि फाले फाले ।
दहति तनुं प्रतिकूले काले कं रमयसि तत्काले बाले ।। भज...
सुमसुकुमारं शोभितमारं रतिसुखसारं युवतिशरीरम् ।
गतजीवितमति घोरविकारं दृष्ट्वा गच्छसि दूरंदूरम् ।।२५।। भज...
नरवाहनगजतुरगारूढा नारीसुतपोषण गुणगूढाः ।
नानारञ्जकः विद्याप्रौढा नागरिकाः किं यतयो मूढाः ।। भज...
यस्य मुखस्था यतिपतिसूक्तिः तस्य करस्था विलसति मुक्तिः ।
नरके पतितं नवनवयुक्तिर्नहि रक्षति सामान्यनिरुक्तिः ।। भज...
 श्रुतिशिर सामत्यन्तविदूष्यं सूत्रानभिमतमतिवैदुष्यम् ।
 प्रथमं मङ्गलमनृतविशेष्यं प्रलपसि किं प्राकृतकृत भाष्यम् ।। भज...
तस्करजार विदूषकधूर्ता मस्करि मौनिदिगम्बर वृत्ताः ।
गुप्तधनी कृत धनमदमत्ता गुरवः किं परवञ्चक चित्ताः ।। भज...
कान्तिमती सुकुमारकुमारं केशवसिंहकिशोर मुदारम् ।
रामानुजमहिराडवतारं मूकान्धानपि मोक्षयितारम् ।।३०।। भज...
 काषायाम्बर कवचित गात्रं कलित कमण्डलु दण्ड पवित्रम् ।
 विधृतशिखा हरिणाजिनसूत्रं व्याख्यातद्वैपायन सूत्रम् ।। भज...
यामुनपूर्ण कृपोज्ज्वलगात्रं रामाब्जाक्ष मुनीक्षण पात्रम् ।
कोमल शठरिपु पदयुगमात्रं श्रीमाधवसेनापति मित्रम् ।। भज...
 सालिग्रामे सर्वहितार्थं येनास्थापि गुरोः पदतीर्थम् ।
 तत्कुल दैवतहित पुरुषार्थम् सकलोपायाधिक चरमार्थम् ।। भज...
प्रवचन शक्तः प्रज्ञायुक्तः परहितशक्तः परमविरक्तः ।
नानादैवत भक्त्यायुक्तो न भवति मुक्तो भवति न मुक्तः ।। भज...
 सन्त्यज सकलमुपाया चरणं व्रज रामानुजचरणौ शरणं ।
 पश्यसि तमसः पारं नित्यं सत्यं सत्यं पुनरपि सत्यम् ।।३५।। भज...
 भगवद्रामानुज षट्त्रिंशः सालग्रामगुरुत्तम वंश्यः ।
कौडिन्यः कविराह पवित्रं रङ्गार्याे यतिराजस्तोत्रम् ।।३६।। भज...
भज यतिराजं भज यतिराजं भज यतिराजं भवभीरो २
इति यतिराजस्तोत्रम्

श्रीवेंकटेश मन्दिर (देवस्थान) परिचय गौशाला चौक(वत्तिसपूतली) काठमाण्डौं

१. ई. स १८८८मा नेपाल(काठमाण्डौं)बाट केही सहतीर्थयात्रीहरुका साथ श्रीमती गरुडध्वज रामानुज दासी नीजका श्रीमान गोविन्दाचार्य तिरुमला तिरुपति बालाजी भगावनको दर्शन गर्न पदैल रेल वयलगाडा टमटम आदि सवारी साधनहरूको प्रयोग गर्र्दै ८ दिनमा तिरुपति तिरुमला पुग्नुभयो । तीरुमलामा बालाजी भगवानको दर्शन गरी देवस्थान परिशर भीत्रै रात्री जाग्रामवसी भगवान नारयणको किर्तन गर्ने कार्यक्रम अनुसार सांझ दिपक वाली सामुहिक  किर्तन कार्यक्रम शुरु गरियो । पूर्ण रात्री किर्तनै चलिरहदा ब्रह्म मुहूर्त वेलामा ‘गरुडध्वजी रामानुजदासी मलाई काठमाण्डौमानै लगी सेवा गर’ भनी कसैले भनेको प्रष्ट आवाज कानमा पर्न गयो । यो प्रष्ट सन्देस भगवान् बालाजीवाटै कृपा भएको हो भन्ने सम्झेर यी सन्देस वहा“ले श्रीमान् तथा सहतीर्थयात्रीहरूलाई पनि सुनाउनु भयो । तिरुमलामा रहेका तत्कालीन स्वामीजीहरू र महन्तहरू समेतको सन्देश वारेको परामर्शवाट भगवानको सानो विग्रह ल्याई काठमाण्डौंमा आप्mनो पुजा घरमा स्थापना र प्रतिष्ठा गरी आराधना गर्न थालियो । भगवत आराधना एवं भगवत कृपाबाट ई.स. १९१० मा फेरी तिरुमला बालजी गई भगवानको दर्शन गरी श्रीदेवी भूदेवी सहित श्रीनिवास भगवानको उत्सब विग्रह लिएर आउनु भयो । आप्mनै घर कम्पाउण्डमा ठूलो कोठा निर्माण गरी भगवान विराजमान गराई पूजा आराधना विस्तारित रुपबाट सुरु गर्नु भयो ।
२. ई.स. १९३० मा तेश्रोपटक दक्षिण भारत तीर्थ यात्राको क्रममा तिरुमाला वालाजी भगवानको दर्शन गर्दै श्रीवैष्णबगुरु ताताद्री स्वामीको दर्शनका लागी (नागुनेरी) तोताद्री पुगी २५औ वानमामलै तोताद्री जीयर स्वामीको दर्शन  गर्नुभयो । २५ औं वानमामलै तोताद्री जीयर स्वामीज्यूबाट नेपालमा तपाईलाई वालाजी भगवानको कृपा भएको छ, वर्तमान समयको देवस्थान सानो छ , ठूलो जमिनको क्षेत्रमा ठूलै मन्दिर निर्माण गरेर ठूलै विग्रहको स्थापना गरी साथमा श्रीरामानुज स्वामी श्रीशठकोप स्वामी आदिको विग्रह समेत स्थापना गरी नित्य पुजा अर्चना, गर्ने गराउने निर्देशन भयो । स्वामीज्यूको निर्देशन प्राप्त गरी नेपालमा पहिलो श्रीवैष्णब देवस्थान बनाउने अठोटका साथ काठमाण्डौं गौशालामा आप्mनो स्वामीत्वमा रहेको ०१–१०–०–० क्षेत्रफल जग्गा देवस्थानलाई दानगरी सार्वजनिक रूपबाट ठूलै मन्दिर बनाउने कार्य सुरु भयो । सरकारको स्वीकृती लिई कानुन सम्मत ढंगवाट देवस्थान संचलन गर्ने प्रकृया पनि सूरु गरियो । वालाजी भगवानको ठूलो मूल विग्रह प्राप्त नहुन्जेल २५औं तोताद्री वनमामलै जीयर स्वामीज्यूकै निर्देशन अनुसार नै उत्सब विग्रहबाट भगवानको आराधना हुन थाल्यो ।
३.  ई.स. १९५१ मा वालाजी भगवानको ठूलो(अचल) मूल विग्रह र आलवार र स्वामीजीहरुको विग्रह दक्षिण भारतबाट ल्याइयो । अयोध्या, बनारसबाट आचार्य स्वामीजीहरू बोलाई पंचरात्र आगम बीधि अनुसार शुभ मुहूर्तमा मूल विग्रह, आलवार र स्वामीहरुको वीग्रहको स्थापना एवं प्राण प्रतिष्ठा सम्पन्न गरी नित्य पुजा आराधना सुरु गरियो ।
४.  ई. स. १९४९–५१ मा बनेको देवस्थान (मन्दिर) सानो हुदै गएको, नेपालमा वैष्णव भक्तहरुको संख्यामा बृद्धि हुदै गएको कारणबाट समय समयमा भौतिक योजना विना नै मन्दिरको सुविधालाई ध्यानमा राख्दै भवनको विस्तार हुदै रह्यो । यस्तो विस्तारबाट भवनको स्वरूप विग्रनुका साथै असुविधाहरू पनि बढ्दै गए । झण्डै ३०–३५ वर्षको समय यस्तै कठिनाई र असुविधाहरूलाई सहदै र भोग्दै वित्यो । ई.स. २००७ (२०६४ माघ) मा गठन भएको नया व्यवस्थापन समितिमा मन्दिरको भौतिक संरचनाका वारेमा छलफल भई दुई महत्वपूर्ण निर्णयहरू भए । पहिलो निर्णय देवस्थान छेउमानै रहेको जमिन प्राप्त गरी सो जमिनमा पहिले धर्मशाला बनाउने । दोश्रो धर्मशाला बनेपछि भगवानलाई केही बर्षका लागी त्यहां सार्ने र देवस्थानको गुरुयोजना(mबकतभच उबिल० वनाई देवस्थान भवन निर्माण गर्ने ।
५.  योजना अनुसार देवस्थान परिशर भीत्रै स्व्ँँमी राम प्रपन्नचार्यको आर्थिक सहयोबाट रु.सत्तरीलाख(७०,०००००)बाट ०–०८–०–० क्षेत्रफल जमिन खरिद गरी अन्य सहयोगी भक्तजनहरुको दान सहयोगबाट झण्डै एक करोड तीस लाख (१३००००००)को लागतमा बेसमेन्ट सहितको ४ तल्ले भवनको निर्माण कार्य पुरा भएको छ । हाल बालाजी भगवानको धर्मशालाको ठूलो कक्षमा (वालालयमा) स्थापना गरी नीत्य पुजा अर्चना गरी चलिरहेछ ।
६. देवस्थान (मन्दिर)को नया भवनको निर्माणका लागी नेपालका अनुभवी वरिष्ठ वास्तु विशेषज्ञ आर्किटेक्ट इन्जिनीयरहरुबाट देवस्थानको नक्सा तयार भएको छ । यसको निर्माणमा छ करोड लाग्ने र लगातार निर्माणकार्य भइरहेमा २ वर्षको समय लाग्ने अनुमान गरिएको छ ।
७ अन्त्यमा ः– ई.स. १८८८मा वालाजी भगवानबाट ब्रह्ममूहर्तमा ‘मलाई काठमाण्डौं लगी स्थापना गर’ भन्ने भगवानको वाणीकै कृपाले पूजाकोठामा उत्सब विग्रहबाट सुरु भई पूजा आराधना सूरु भएको भगवान ‘बालाजी’को विग्रह र देवस्थानले भव्यता पाएको छ । आज नेपाल अधिराज्य भरी ५ लाख र काठमाण्डौं उपत्यकामा मात्रै एकलाख पचास हजार श्रीवैष्णव छन् । यस देवस्थानमा भगवत आराधना विधीसम्मत ढंगवाट हु“दै रहेको छ । भगवानको नित्य पूजा अर्चना ,अन्य कैंकर्य, पूजारी सेवा भोगप्रसाद सवै स्थानिय स्तरमा रहेका वैष्णवहरु उद्योग व्यवसायी, व्यापारीहरुको सहयोगवाट झन्डै ८० वर्ष देखि संस्थागत रुपमा हुदै आएको छ । यस संस्थाको प्रत्येक वर्षआय व्ययको लेखापरिक्षण भई संस्थाको साधारण सभा र सरकारको सम्बन्धीत कार्यलयहरूमा पनि पेश हुने गर्दछ । भारतको विभिन्न स्थानहरुबाट मुक्तिनाथ र पशुपतिनाथ दर्शन गर्न प्रत्येक वर्ष आउने तीर्थ यात्रीहरुको सेवा समेत यस संस्थाले गर्दै आएको छ ।
यो देवस्थान नेपाल सरकारमा रजिस्टर्ड गैर सरकारी संगठित धार्मिक संस्था हो । यस मन्दिर देवस्थानको निर्माणमा हामी संचालकहरु यहा“को आर्थिक सहयोगको अपेक्षा राखि यसका ऐतिहांसिक पूराना नक्साहरू, नया“ निर्माण भएका भवन, र अब निर्माण हुने नया मन्दिर
(देवस्थान)को नक्साका प्रतिलिपी पेशगरी सकरात्मक सहयोगको अपेक्षा गर्दछौं ।
         धन्यवाद
       श्रीवेंकटेश मन्दिर(देवस्थान)
                संचालक वर्ग